Không chỉ làm tăng khả năng giải nhiệt cho các linh kiện cao cấp, tản nhiệt nước còn là một món đồ trang trí đắt giá cho nội thất PC.
Làm gì khi tản nhiệt nước bị rò rỉCách thay kem tản nhiệt cho laptop
Khái niệm
Tản nhiệt nước (water cooling - WC) là hệ thống tản nhiệt sử dụng chất lỏng để truyền nhiệt lượng từ CPU đến các lá tản nhiệt ở bên ngoài, thay vì sử dụng không khí như tản nhiệt thường. Phương pháp này cho hiệu năng cao hơn các hệ thống tản nhiệt khí truyền thống.
Một bộ tản nhiệt nước đầy đủ sẽ gồm các thành phần:
- Water block
Có thể nói đây là thành phần quan trọng nhất của cả hệ thống, nó chịu trách nhiệm chuyển nhiệt lượng tỏa ra từ CPU/GPU vào nước. Vì thế thiết kế của water block sẽ rất quan trọng đối với hiệu năng tổng thể.
Trên thế giới có nhiều dạng water block được thiết kế khác nhau. Đơn giản nhất là kiểu thiết kế theo từng lá giống tản nhiệt khí. Cầu kì hơn là thiết kế với nhiều rãnh nhỏ chạy trong khối đồng - nước sẽ vào ở đầu này và thoát ra ở đầu kia.
Water block được làm chủ yếu bằng đồng để tăng khả năng hấp thụ nhiệt. Ngoài water block cho CPU còn có các loại cho GPU, chipset hay RAM.
- Radiator (rad, lá tản nhiệt)
Nhiệt lượng từ linh kiện sẽ được truyền vào chất lỏng tản nhiệt và được giải phóng ra môi trường qua các lá tản nhiệt. Nó là thành phần quyết định hiệu năng và tuổi thọ của cả bộ tản nhiệt nước. Nếu thiếu radiator, nước nóng từ các linh kiện sẽ không được làm mát và lại được đưa về CPU theo một chu trình khép kín, dẫn tới việc nhiệt độ nước tăng cao gây treo máy khi nhiệt độ lên quá cao.
Radiator là một hộp thép với đường ống dẫn nước và các lá kim loại mỏng gắn vào đó. Nhiệt lượng từ nước sẽ truyền vào các lá thép, sau đó tỏa ra môi trường với sự trợ giúp của quạt, tương tự các hệ thống tản nhiệt khí.
- Quạt
Bản thân radiator không thể tỏa nhiệt ra không khí một cách hiệu quả. Nó cần có luồng không khí đi qua liên tục để có thể truyền nhiệt vào không khí, tương tự các khói tản nhiệt khí thông thường.
Quạt có tác dụng ép không khí đi qua rad và lấy đi nhiệt lượng từ đây. Với tản nhiệt nước, cần ưu tiên các loại quạt có áp suất tĩnh cao. Nếu có áp suất tĩnh thấp, quạt sẽ rất khó ép không khí đi qua các lá tản nhiệt, dù có đạt tốc độ hay lưu lượng gió cao thế nào đi nữa.
- Ống dẫn nước
Chịu trách nhiệm kết nối và dẫn nước giữa các thành phần trong hệ thống. Ống nước không có tác dụng làm giảm nhiệt độ nhưng nó vẫn có một vai trò rất quan trọng trong hệ thống. Ống nước tốt này phải có độ cứng phù hợp để vừa có thể lắp đặt dễ dàng bên trong thùng máy mà không bị bục vỡ khi sử dụng, cùng với đó là khả năng chịu nhiệt tốt. Nếu khả năng chịu nhiệt kém, ống sẽ bị mềm khi nhiệt độ lên cao và rất dễ tạo ra các đoạn gấp khúc cản trở dòng chảy dẫn đến nhiệt độ tăng. Tồi tệ hơn, nếu luồng chảy bị ngắt, áp suất trong ống tăng cao và các mối nối có thể bị bung ra. Hậu quả là một thùng máy đầy nước với các linh kiện bị chập điện.
Nguyên tắc cơ bản khi lắp một hệ thống tản nhiệt nước là ống dẫn phải có kích thước bằng nhau.
- Máy bơm
Máy bơm là bộ phận đẩy nước đi giữa các linh kiện trong hệ thống tản nhiệt. Máy bơm tốt phải có sự cân đối giữa các yếu tố: Sức nén, công suất, độ ồn, nhiệt lượng tỏa ra và điện năng tiêu thụ. Máy bơm cho tản nhiệt nước thường sử dụng điện 12v từ bộ nguồn máy tính.
Với các bộ tản nhiệt kín như dòng Corsair H hay Antec Kuhler, đường ống nước rất ngắn, do vậy máy bơm được tích hợp cùng với water block để tiết kiệm không gian và tiện cho việc lắp đặt.
- Bình chứa nước (tank)
Trên thị trường có nhiều loại bình khác nhau, do đó người dùng phải xem xét các yếu tố như kích thước case, khả năng di chuyển và mục đích sử dụng của hệ thống làm mát. Khi đến với tản nhiệt nước, người dùng thường có một trong hai yêu cầu: Tránh ồn ào và bụi bặm hoặc đạt khả năng làm mát tối đa.
Người dùng thuộc nhóm thứ nhất thường muốn một hệ thống làm mát gọn, tiện di chuyển. Họ thích sử dụng hệ thống khép kín, nước được bổ sung qua một đoạn ống chữ T ngay trên dòng chảy từ máy bơm ra như trong hình bên. Đây là cách rất tiện lợi và được sử dụng nhiều do rẻ tiền và chiếm ít diện tích.
- Chất lỏng dẫn nhiệt (coolant)
Nước và các loại chất lỏng dẫn nhiệt (coolant) có khả năng hấp thụ và truyền nhiệt cao hơn hẳn so với không khí. Ngoài thiết kế của block và rad thì coolant là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất tới hiệu năng cũng như độ bền của một bộ tản nhiệt.
Người dùng có rất nhiều lựa chọn về chất lỏng dẫn nhiệt. Đơn giản nhất là sử dụng nước tinh khiết (hay nước cất). Cách này rất đơn giản và có giá thành rẻ, tuy nhiên người dùng chọn phương án này phải chuẩn bị giải pháp bảo trì lâu dài. Nguyên nhân chính là do nước bị nhiễm cặn sẽ gây ôxy hóa các phần vật liệu bằng đồng (water block) hoặc trở thành môi trường sống cho các loại vi sinh vật, dẫn đến cản trở chất lỏng lưu thông.
Cách đơn giản hơn là sử dụng các loại dung dịch làm mát (coolant) cho xe tay ga hòa với nước thường. Cách này được nhiều người sử dụng do tiết kiệm công sức bảo trì và màu sắc coolant khá đẹp. Phương án cuối cùng là sử dụng dầu để làm mát. Cách này thường chỉ thấy ở những gói tản nhiệt nước khép kín của các nhà sản xuất danh tiếng. Dân chơi máy tính ít sử dụng dầu, mặc dù theo lý thuyết dầu dẫn nhiệt tốt hơn nước khá nhiều. Lý do là dầu "quá nặng" nên máy bơm phải có công suất lớn, đồng thời không cho phép pha chế hoặc trộn các loại hóa chất khác khi cần.
Tản nhiệt nước nào cho game thủ?
Tản nhiệt nước có ưu điểm nổi bật là hiệu năng cao, nhiệt độ hoạt động của CPU hay GPU có thể giảm tới hàng chục độ C so với tản nhiệt mặc định. Nhớ đó, máy tính hoạt động mát mẻ hơn, đồng thời trần ép xung cũng tăng theo. Ngoài ra, tản nhiệt nước như một thứ trang sức dùng để trang trí hệ thống máy tính. Người dùng có thể tạo nên những tác phẩm nghệ thuật từ bộ tản nhiệt của mình.
Tuy nhiên, nó cũng có các nhược điểm làm người dùng khó tiếp cận. Đầu tiên là giá thành tương đối cao, bộ tản nhiệt nước custom (linh kiện rời) rẻ nhất hiện nay cũng có giá trên 2 triệu đồng. Ngoài về yếu tố giá thành, nó đòi hỏi người chơi phải bỏ khá nhiều công sức cho việc lắp đặt và vệ sinh hệ thống, khá vất vả so với tản nhiệt khí truyền thống. Cuối cùng, rủi ro khi sử dụng là khá cao, với những tai nạn chủ yếu do lỗi người dùng như bục hay vỡ ống nước.
Với các game thủ, những người không có điều kiện đầu tư những bộ tản nhiệt giá cả chục triệu đồng, lựa chọn tốt nhất sẽ là các bộ tản nhiệt kín (all-in-one). Loại tản nhiệt này được tích hợp toàn bộ các bộ phận cần thiết, người dùng chỉ việc lắp vào máy là có thể sử dụng được ngay.
Những bộ tản nhiệt tích hợp này có giá thành khá rẻ, chỉ khoảng trên 1 triệu đồng là người dùng đã được sở hữu một bộ tản nhiệt chất lượng khá của Corsair hay Cooler Master. Tỉ lệ xảy ra sự cố khi sử dụng tản nhiệt all-in-one là rất thấp và người dùng có thể hoàn toàn yên tâm trong quá trình sử dụng.
Corsair H60
Với các game thủ tầm trung hoặc thấp, một bộ tản nhiệt nước nhỏ gọn rad mỏng như Corsair H60 là hợp lý nhất khi hiệu năng ngang ngửa với các dòng tản nhiệt khí cao cấp nhưng lại nhỏ gọn và có giá rất cạnh tranh.
Ở tầm cao hơn, người dùng có thể chọn dòng tản nhiệt có rad dày như H80 hay Antec Kuhler 920.
Và nếu là game thủ cao cấp, muốn đạt hiệu năng tối đa với tản nhiệt nước All-in-one thì Corsair H100 là lựa chọn tối ưu nhất.
Nhìn chung, việc trang bị và sử dụng một bộ tản nhiệt nước không còn quá khó khăn. Các nhà sản xuất đã cải tiến rất nhiều để đơn giản hóa việc lắp đặt, cũng như hạn chế việc người dùng phải bảo trì thiết bị. Nếu có điều kiện, game thủ nên trang bị cho mình một hệ thống tản nhiệt nước để bảo đảm sự mát mẻ cho các linh kiện đắt tiền như CPU hay chip đồ họa.
No comments:
Post a Comment